SWOT Fundraiser WMNL

Op de ALV van 22 oktober 2011 is de begroting voor het jaar 2012 vastgesteld. Daarbij is een motie aangenomen die het bestuur opdraagt een analyse te maken van de voor- en nadelen van het door WMNL verwerken van de grote hoeveelheden donaties die binnenkomen in de jaarlijkse online fondsenwervingscampagne. Hieronder een voorlopige analyse en enige achtergrond.

Voorgeschiedenis

In drie voorgaande jaren (2008/2009, 2009/2010 en 2010/2011) heeft de Vereniging Wikimedia Nederland zelf donaties verwerkt gedurende de jaarlijkse fondsenwervingscampagne van de Wikimedia Foundation. Daarbij werden potentiele donateurs d.m.v. een 'banner' vanaf de websites van de Wikimedia Foundation (m.n. Wikipedia) naar een door de Vereniging beheerde website geleid, waar zij in staat werden gesteld een gift over te maken via PayPal, iDeal of een bankoverschrijving. Deze giften kwamen binnen op rekeningen die op naam staan van de Vereniging Wikimedia Nederland. Formeel had de Vereniging daarmee ook 'discretionaire bevoegdheid' over de binnengekomen gelden, maar het was van meet af aan onze bedoeling en die van de Wikimedia Foundation dat een aanzienlijk deel hiervan op enige manier aan de Wikimedia Foundation ten goede zou komen.

De precieze inrichting van de pagina waarop de donateurs terechtkwamen, verschilde vooral nogal tussen 2008/2009 en de latere jaren. In 2008/2009 kwam men op een pagina waarop de voornaamste optie een donatie direct aan de WMF was, met een mogelijkheid om aan het Nederlandse chapter te doneren. Van de donaties die toen aan WMNL zijn gedaan, is 50% in de middelen van de Vereniging gevloeid, terwijl de andere 50% in een bestemmingsfonds is gegaan dat in overleg met de Wikimedia Foundation aan activiteiten met een internationale uitstraling dient te worden besteed. Daarnaast zijn er in dat jaar en voorgaande jaren ook donaties binnengekomen waarvan het betalingskenmerk "voor de WMF" bevatte, en die dus door de donateurs specifiek geoormerkt waren voor de Wikimedia Foundation. Deze donaties zijn in een "Bestemmingsfonds WMF" gestort. Hieruit zouden activiteiten worden gefinancierd die aan bepaalde eisen van de WMF zouden voldoen; als zo'n activiteit zich niet zou voordoen, zou het geld aan de WMF geretourneerd dienen te worden. Het ging in dat jaar in totaal (donaties voor WMNL en de twee ingestelde bestemmingsfondsen) om ca. EUR 7000.

In 2009/2010 is een pilot uitgevoerd waarbij donaties rechtstreeks door WMNL werden verwerkt. Het grootste directe voordeel daarvan was dat meer betalingsopties mogelijk waren, met name iDeal en bankoverschrijvingen, waar voorheen alleen PayPal en creditcardbetalingen mogelijk waren. Het was aanvankelijk de bedoeling dat 25% van de binnengekomen donaties in de algemene middelen van WMNL zou vloeien en de rest aan de WMF overgedragen zou worden. Medio 2010 hebben wij bij de WMF een verzoek ingediend, in de vorm van een subsidieaanvraag, om althans een deel van de aanvankelijk voor de WMF bestemde 75% te mogen gebruiken voor de verdere professionalisering van de organisatie. Dit verzoek is gedeeltelijk gehonoreerd en de betreffende gelden zijn in het "Bestemmingsfonds Professionalisering. De overige circa EUR 72.000 zijn blijven staan in het Bestemmingsfonds WMF 2009/2010, in afwachting van de mogelijkheid deze zonder fiscale gevolgen over te maken naar de WMF. Inmiddels was namelijk gebleken dat de aanname dat wij zonder problemen dat resterende bedrag zouden kunnen overmaken aan de WMF, onjuist was.

De fondsenwervingscampagne 2010/2011 was op dezelfde manier ingericht als die van 2009/2010, maar de verdeling was 50% / 50%. Van de opbrengst gedurende 2010 is dus 50% (ca. EUR 140.000) in een bestemmingsfonds "WMF 2010/2011" gestort, de andere 50% in de algemene middelen. Het is gelukt om begin 2011 zowel WMNL als WMF erkend te krijgen als ANBI (algemeen nut beogende instelling) met terugwerkende kracht per 1 januari 2010, zodat in principe zonder problemen gelden kunnen worden overgedragen. Begin 2011 is dan ook in twee tranches circa EUR 225.000 als schenking overgemaakt aan de WMF.

In de aan de ALV voor te leggen resultaatbestemming 2011 zullen dan ook in ieder geval de bestemmingsfondsen WMF 2009/2010 en WMF 2010/2011 'verdwijnen', althans, de overgemaakte gelden zullen aan die fondsen worden onttrokken.

In augustus 2011 deed het bestuur (Board of Trustees) van de Wikimedia Foundation een schrijven uitgaan waarin zij aangaf fundamentele problemen te zien in het zelf verwerken van donaties door chapters. In reactie hierop heeft de staf van de Wikimedia Foundation besloten dit waar mogelijk niet langer toe te staan. Hoewel WMNL reeds een 'Chapter Fundraising Agreement' ter ondertekening had ontvangen en had teruggestuurd, is zij ermee akkoord gegaan dat WMNL in 2011/2012 niet de betalingen zou verwerken die via de projectwebsites van de WMF zouden binnenkomen, maar dat de WMF dit zelf ter hand zou nemen via een payment service provider, Global Collect. De begroting voor 2012 zou dan gedekt moeten worden door een exploitatiesubsidie van de WMF.

De situatie voor overige bestemmingsfondsen zal de komende weken duidelijk moeten worden. Ons voorstel aan de WMF, die immers (mede) zeggenschap heeft over deze fondsen, is om deze fondsen te verrekenen met een te ontvangen exploitatiesubsidie van de WMF en daarmee op te heffen. Daarmee zouden er verder geen bestemmingsfondsen (meer) op de balans ultimo 2012 staan.

Voordelen en nadelen

Voordelen

Voor donateurs

Fondsenwerving door WMNL biedt een helder Nederlandstalig contactpunt voor (potentiële) donateurs
Donaties zijn en blijven eenvoudig belastingaftrekbaar
WMNL kan, als stabiele in Nederland gevestigde rechtspersoon, doorlopende machtigingen aannemen. Een payment service provider (PSP) kan dat in principe ook, maar omschakelen van provider zou vervelend kunnen worden en waar donateurs misschien al terughoudend zijn met een eenmalige donatie aan een PSP, zal dat voor doorlopende machtigingen voor charitatieve instellingen vermoedelijk nog meer gelden.

Voor WMNL en haar missie

WMNL beschikt bij zelf fundraisen over een uitgebreid gegevensbestand waarmee zij donateurs kan benaderen en daarmee contact kan onderhouden, althans op een efficiëntere en directere manier dan (via) de WMF. Daaruit volgen:
- Donateurs kunnen eenvoudiger worden geïnformeerd over activiteiten van WMNL en/of de WMF
- Donateurs kunnen eenvoudiger 'geactiveerd' worden als lid of vrijwilliger.
Meer naamsbekendheid voor WMNL
Er bestaat mogelijk een positieve correlatie tussen de hoeveelheid binnengebracht geld en het voor de vereniging beschikbare budget. Niettemin, een verdeling in vaste percentages (en daarmee het voordeel dat dit een stabiele inkomstenstroom voor WMNL zelf zou garanderen) lijkt na de recente brief van de Board of Trustees ("no entitlement") geen realistische optie (meer).
WMNL kan directe bankoverschrijvingen (blijven) aanbieden.
WMNL kan doorlopende machtigingen aannemen.
Kosten per donatie kunnen waarschijnlijk lager blijven dan bij een payment service provider

Nadelen

Voor donateurs

Het is minder duidelijk hoe hun geld precies ten goede komt aan de visie van de Wikimediabeweging als geheel.
Mogelijk verwarring over het naast elkaar bestaan van verschillende Wikimedia-organisaties

Voor WMNL

Er is een technisch stabiele infrastructuur noodzakelijk die moet worden opgezet en onderhouden. Hiermee is een aanzienlijke financiële en organisatorische last verbonden.
Deze infrastructuur en de bijbehorende processen moeten voldoen aan wettelijke en bovenwettelijke (door de WMF gestelde) eisen en de naleving daarvan moet worden gewaarborgd. Ook hiermee is een aanzienlijke last gemoeid.

De in een 'staff memo' genoemde benodigde 3 fte lijkt overigens een schromelijke overschatting, die ook tot een volstrekt onaanvaardbaar overheadpercentage zou leiden.

SWOT-analyse

Omdat wij op dit moment niet (meer) als 'payment processor' fungeren, is deze SWOT-analyse opgesteld vanuit het perspectief van een niet-betalingsverwerkend chapter, m.a.w., wat zijn sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen voor het project 'Wikimedia Nederland gaat de jaarlijkse donaties in Nederland verwerken'.

Sterktes

WMNL is gevestigd in hetzelfde land als de donateurs. WMNL kan donateurs direct aanspreken en antwoorden in de eigen taal en kan rechtstreeks handelen bij problemen met overboekingen.
WMNL kan donateurs in de eigen taal berichten over haar werkzaamheden en over de besteding van de gedoneerde gelden.
WMNL kan in principe relevante keurmerken en certificaties verkrijgen.

Zwaktes

WMNL mist momenteel de professionele capaciteit en mogelijk de bestuurlijke slagkracht om de benodigde infrastructuur op te zetten en te onderhouden, en aan de eisen van de WMF te voldoen m.b.t. privacy, transparantie en controle.

Kansen

WMNL kan donateurs direct 'activeren', d.w.z., donateurs 'converteren' naar steunleden, stemgerechtigde leden of vrijwilligers.
WMNL kan meer naamsbekendheid genereren.
WMNL kan eenvoudig betaalmethoden aanbieden die niet of niet eenvoudig via een payment service provider (kunnen) worden aangeboden om zo de drempel te verlagen en de totale opbrengst te vergroten. Denk specifiek aan doorlopende machtigingen en periodieke overboekingen.
WMNL kan donateurs benaderen om een periodieke gift te doen en eventueel notarieel te laten vastleggen.

Bedreigingen

Miskleunen bij andere chapters kunnen betekenen dat de WMF het helemaal niet meer toestaat om op deze manier fondsen te werven.
Problemen m.b.t. compliance bij door WMNL ingeschakelde derde partijen. Denk bijv. aan privacy-issues.
Veranderingen in wetgeving of een verlies van de ANBI-status van hetzij WMNL, hetzij de WMF kunnen het moeilijker maken geld aan de WMF over te dragen (dit geldt overigens ook voor de situatie waarin WMF fondsen overmaakt naar WMNL!).
In geval van een formele overeenkomst met de WMF waarbij WMNL geen bevoegdheid houdt over de geworven gelden, zou wellicht in Nederland beslag kunnen worden gelegd op gelden die (nog) niet zijn verdeeld of overgemaakt naar de VS.

Nog na te gaan

Ga na of Nederlandse privacywetgeving strikter of minder strikt is dan de Amerikaanse.
Ga na wat concreet risico's zijn van beslaglegging van gelden. Het is niet uit te sluiten dat in de situatie van de afgelopen twee jaar er feitelijk een fors risico bestond op beslaglegging op de voor de WMF bestemde gelden.
Ga na of de WMF in aanmerking zou (kunnen) komen voor CBF of andere keurmerken/certificeringen.

Te ondernemen acties afhankelijk van wat de conclusie is

Het bestuur zal in ieder geval deze analyse doen toekomen aan de Board of Trustees van de Wikimedia Foundation, vergezeld van een conclusie.
Ongeacht de conclusie zal zij de Board verzoeken in ieder geval geen moratorium op nieuwe donatieverwerkende chapters in te stellen, en op dat punt dus niet mee te gaan met de aanbevelingen van de Executive Director van de WMF.

In geval WMNL zelf al concludeert dat ze niet zelf de donaties van de jaarlijkse fondsenwervingscampagne gaat verwerken (nadelen duidelijk groter dan voordelen), zal WMNL proberen de nadelen van centrale fondsenwerving te verminderen, en wel door onder meer:

Overleggen met de WMF hoe de ondersteuning van donateurs beter kan, ook voor betalingsbevestigingen.
Overleggen met de WMF of er mogelijkheden zijn donateurs op eenvoudigere wijze bankoverschrijvingen te laten doen - het is niet uit te sluiten dat dat een deel is van de reden waarom de groei in Nederland is achtergebleven.
Overleggen met de WMF of het mogelijk is dat WMNL via de WMF een beperkt aantal e-mails sturen aan donateurs, in het Nederlands. Het is goed mogelijk dat WMNL die niet mag gebruiken om voor zichzelf te werven, maar WMNL moet in ieder geval uitzoeken wat mogelijk is om zinvolle contacten met donateurs te onderhouden.

In geval WMNL concludeert dat het zelf verwerken van donaties duidelijke voordelen biedt, zal het bestuur op korte termijn:

Een concretere verkenning uitvoeren naar wat er nodig is om de benodigde technische, financiële, personele en juridische infrastructuur op te zetten, om te zien of dit de eerdere schatting niet aanzienlijk te boven gaat.
De WMF verzoeken een dergelijke constructie voor 2012/2013 in overweging te nemen (of een jaar later wanneer zou blijken dat realisatie niet haalbaar is voor eind 2012), met een deugdelijke onderbouwing van het verzoek.

Bij een negatief besluit van de Wikimedia Foundation zullen alsnog de bovenstaande punten worden gerealiseerd.

Bij een positief besluit van de Wikimedia Foundation zal het bestuur alles doen wat zij nodig acht om een effectieve en betrouwbare infrastructuur op te zetten voor betalingsverwerking door de Vereniging Wikimedia Nederland tijdens de jaarlijkse online Wikimedia-fondsenwervingscampagne, met bijzondere aandacht voor de juridische aspecten daarvan.