Cursussen/OntwerpBeginnerscursus/Taakanalyse

Stap 3: Taakanalyse

Input gevraagd tussen 2 en 15 februari a.s.


Vraag aan ervaren vrijwilligers/bewerkers

In deze ontwerpstap vragen we ervaren vrijwilligers en bewerkers om mee te denken over het 'gewenste gedrag' van nieuwe bewerkers ten behoeve van het leermiddel. Dat kan door de tabel onder het kopje gewenst gedrag in te vullen.

Inleiding

Stap drie in het ontwerpproces is een 'taakanalyse' of een analyse van gewenst gedrag. Dit is een hulpmiddel om expliciet te maken wat je wilt bereiken met een leermiddel. Het geeft input voor je leerdoelen (stap 4). Ook krijg je concrete aanwijzingen over de manier waarop je je leerdoelen kunt bereiken. Er ontstaat dus zekerheid over wat er in het leermiddel aan de orde moet komen. [1]

Het resultaat van een taakanalyse bestaat uit[2]:

  1. Een beschrijving van het ‘gewenste concrete gedrag’ van de doelgroep, zo mogelijk met aanwijzingen voor het aanleren van dit gedrag.
  2. Een beschrijving van bevorderende of belemmerende factoren.
  3. Een selectie van het gewenste gedrag op basis van prioriteiten.

Gedragsgebieden en doelgroepen

In onderstaande tabellen beschrijven we voor de drie sub-doelgroepen, per gedragsonderdeel wat het 'gewenste gedrag' of 'taken' zijn.

Uit de leernoodzaak (stap 1 van dit ontwerp), de huidige snelcursus op Wikipedia, observaties en de bijeenkomst op 24 februari 2015 komen de volgende essentiele en 'probleem' taak-/gedragsgebieden naar voren:

  1. (Kennis of bewustzijn van) Beginselen van Wikipedia;
  2. (Kennis, vaardigheid en houding m.b.t.) Communiceren op Wikipedia;
  3. (Kennis en vaardigheid voor) Opstarten op Wikipedia;
  4. (Kennis en vaardigheid m.b.t.) Techniek;
  5. (Kennis, vaardigheid en houding m.b.t.) Inhoud.

Subdoelgroepen (profielen) die uit de doelgroepanalyse (stap 2) naar voren kwamen zijn:

  1. De vrijwilliger
  2. De professional
  3. De student

Gewenst gedrag

Vul per thema of gedragsgebied onderstaande tabellen in. Maak voor een nieuw gedragsonderdeel een nieuwe tabel aan. In de hoofdstukjes 4, 5 en 6 is uitleg opgenomen over de verschillende onderdelen van de tabellen.

1. Beginselen Wikipedia (organisatie en uitgangspunten)

1.1 Opbouw van Wikipedia

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • introductiefilmje
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
1. Beginselen Wikipedia (organisatie en uitgangspunten)

1.2 Vrije kenis

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • introductiefilmpje
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
1. Beginselen Wikipedia (organisatie en uitgangspunten)

1.3 Neutraliteit

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • introductiefilmpje
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
2. Communicatie

2.1 Hoe kan ik communiceren met anderen?

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • Voor alle doelgroepen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • Nieuwe gebruikers moeten weten wat een overlegpagina is en hoe deze te gebruiken.

Er is verschil tussen overlegpagina's van artikelen en van personen. Bijdragen op overlegpagina's moeten altijd ondertekend worden met 4 tildes. Het doel van de overlegpagina's moet duidelijk zijn. De nieuwe gebruiker moet weten waar zijn eigen overlegpagina is en wanneer er berichten op zijn. Vervolgens weten hoe hier op te reageren; mogelijk op eigen pagina, maar ook op overlegpagina van de auteur zelf.

  • Communicatie met elkaar moet vriendelijk en opbouwend zijn. Speel nooit op de persoon en sta open voor elkaars mening.
  • Vragen kunnen worden gesteld op Helppagina's. Zie het portaal Hulp en Beheer, te bereiken via de hoofdpagina.
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • positieve feedback en het gevoel geven dat het leuk is om iets encyclopedisch toe te voegen
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
3. Opstarten

3.1 Aanmaken account

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • Voor alle doelgroepen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • Aanmaken account is eenmalig. Het is een belangrijke voorwaarde om te kunnen gaan werken. Dat moet een nieuwe gebruiker ook 'snappen'. Het is een lastige actie omdat er een username moet worden gekozen die later niet meer te wijzigen is. Het kiezen van die naam is tot nu toe een actie gebleken die veel tijd kost tijdens een cursus.
  • Tevens moet er worden gekozen om een emailadres wel of niet vrij te geven. Dit kan echter later wél gewijzigd worden en is daardoor minder lastig.
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
3. Opstarten

3.2 Kleine werkzaamheden

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • Voor alle doelgroepen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond (deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • Iets op eigen gebruikerspagina zetten: dit is misschien eenvoudig, maar beginnende gebruikers vinden dit lastig, weten niet wat er op te zetten. Het vullen van gebruikerspagina vereist al enige kennis van bewerken, controle voor opslaan en samenvatting. Oplossing: even nog niet doen, óf een standaard tekst aanleveren die later door gebruiker is te wijzigen.
  • Kennisaspect: Zit nooit aan iemand anders zijn gebruikerspagina! Kijk wel naar andermanspagina en doe ideeën op.
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
3. Opstarten

3.3 Lijst van klusjes/vinden van passende werkzaamheden

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • Voor alle doelgroepen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • Kleine werkzaamheden kunnen pas worden gedaan na kennisname van techniek en inhoud (bv anonieme edits controle). Ook zoeken van passende werkzaamheden uit lijstjes eist technische en inhoudelijke kennis en zijn niet direct werkzaamheden voor startende gebruikers.
  • Kleine tekstfoutjes corrigeren is goede kleine werkzaamheid voor een beginnende gebruiker. Dit eist wel veel leeswerk in artikelen om deze tekstfoutjes te vinden
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
4. Techniek

4.0 Verkennen

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student

Onder "Verkennen" verstaan we: het kijken hoe een pagina in elkaar zit. Het gaat alleen om rondkijken op een al bestaande pagina. Er wordt nog niet bewerkt. Daarbij spreekt vanzelf dat niet alle hieronder genoemde aspecten in één keer behandeld/beheerst moeten worden.

A. Verschil bewerken paragraaf/hele pagina herkennen B. Herkennen van de structuur op de pagina:

  • Tabbladen boven vinden: Artikel-Overleg-Lezen-Bewerken-Geschiedenis-Meer-Zoeken (klik ze maar eens aan)
  • Inleidende zin met vetgedrukte titelnaam
  • Nieuwe regel / nieuwe alinea
  • Afbeeldingen
  • Infobox
  • Blauwe/zwarte/rode woorden
  • Hoofdstukken/paragrafen
  • tabellen
  • Voetnoten/Bronnen
  • Categorie

C. Tabblad Bewerking vinden + aanklikken

D. Relatie brontekst met artikel herkennen van vorige onderdeel B:

  • Tabbladen boven vinden: Artikel-Overleg-Lezen-Bewerken-Geschiedenis-Meer-Zoeken
  • Inleidende zin met vetgedrukte titelnaam
  • Afbeeldingen
  • Infobox
  • Blauwe/zwarte/rode woorden
  • Hoofdstukken/paragrafen
  • tabellen
  • Voetnoten/Bronnen
  • Categorie

E. Samenvatting met onderstaande tekst

F. Pagina Opslaan – Toon bewerking ter controle – Wijzigingen bekijken

G. Speciale tekens

H. Voorwaarden (en alle links waarnaar in dit blok verwezen wordt)

I. Terug naar tabblad Artikel

  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)? kennis
  • cursist gaat verder als het vorige wordt beheerst en slaat het resultaat op (terugkijkmogelijkheid); dus stapsgewijs kunnen doornemen, terug kunnen kijken en kunnen verder werken waar je gebleven was.
  • thuis of bij cursus
  • bevorderende factoren :
  • belemmerende factoren:

Het is gewenst dat voor deze stap in de cursus een "oefenpagina" beschikbaar is.

Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk ++
  • vaak/niet vaak + / ++++++

Voor het oefenen in het daadwerkelijk bewerken (4.1 hieronder), zouden ook weer oefenpagina's beschikbaar moeten zijn (gesloten simulatie);

verdeeld in paragrafen. Per § enkele te oefenen moeilijkheden (tekst corrigeren: hoofdletter toevoegen, spellingfout corrigeren, wikilink maken, nieuwe alinea toevoegen, etc.)

  • zo'n "gesloten simulatie" moet nog worden samengesteld ( - nader uit te werken onder werkvormen)
4. Techniek

4.1 Bewerken

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger ja
  • professional ja
  • student ja

§1

  • Inleidende zin maken
  • Interpunctie/hoofdletters aanpassen
  • Spelling controleren
  • Speciale tekens invoegen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • cursist kan zo veel oefenen als hij wil
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • online voorbeeldfilmpje
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • belangrijk +++++
  • makkelijk ++
  • vaak +++++


4. Techniek

4.2 Opmaken

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
§2
  • Cursief/vet
  • Cursief+vet
  • Koppen aanmaken
  • Koppen aanmaken met meerdere niveaus

§3

  • Lijsten ongenummerd samenstellen/invoegen
  • Lijsten genummerd maken/invoegen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid
  • lijsten in een tekst kunnen plaatsen
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • online voorbeeldfilmpje
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • belangrijk +++++
  • makkelijk +
  • vaak ++++
4. Techniek

4.3 Vormgeven

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
§ 4
  • Foto invoegen
  • Fotogalery invoegen

§ 5

  • Interne link maken

§ 6

  • infobox invoegen

§ 7

  • Auteurs toevoegen en opzoeken
  • Externe link maken

§ 8

  • Referenties toevoegen
  • Bronnenlijst aanleggen

§ 9

  • Sjabloon invoegen
  • Defaultsort maken

§10

  • Categorie toevoegen
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoont/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • online voorbeeldfilmpje
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++
5. Inhoud

5.1 Encyclopedisch schrijven

Beschrijving
(Sub)doelgroep
  • vrijwilliger
  • professional
  • student
  • gewenst 'gedrag' of (deel)taak
  • omstandigheden waaronder gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • mate waarin gedrag wordt vertoond/(deel)taak wordt uitgevoerd
  • gaat het om kennis/vaardigheid/attitude (houding)?
  • bevorderende factoren
  • belemmerende factoren
  • Begin met iets toevoegen aan een bestaande pagina
  • Bij grotere bewerkingen is bronvermelding vereist
Prioriteiten (schaal 1 t/m 5)
  • niet belangrijk/belangrijk + / +++++
  • makkelijk/moeilijk + / +++++
  • vaak/niet vaak + / ++++++

Bevorderende of belemmerende factoren

Het gaat hier om belemmerende of bevorderende factoren die er zijn om het gewenst gedrag te kunnen vertonen. Voor zover mogelijk kunnen we daar rekening mee houden in het ontwerp.

Selectiecriteria en selectie

Mogelijk kan een selectie plaatsvinden op basis van de volgende criteria (en een nader uit te werken vijfpuntsschaal):

  • Wat is het belang (1 = niet belangrijk, 5 = zeer belangrijk);
  • Hoe moeilijk is het? (1 = erg gemakkelijk, 5 = erg moeilijk);
  • Hoe vaak komt het voor? (1 = bijna nooit, 5 = heel vaak).

Achtergrondinformatie analyse

Volgens de literatuur kan een taakanalyse of analyse van gewenst gedrag op vier niveau's plaatsvinden en volgens een aantal technieken gebeuren. Ook is de manier van beschrijven van belang. Deze onderdelen worden hieronder beschreven als achtergrondinformatie.

Analyseniveau

Een taakanalyse kan op vier niveau’s plaatsvinden:[3]

  1. Een zeer gedetailleerde beschrijving van elk aspect van de functie, inclusief frequentie, volgorde en normen waaraan wordt getoetst (Comprehensive analysis).
  2. Essentieel gedrag of ‘sleutelgedrag’ dat een bewerker moet kunnen vertonen om naar behoren de taken uit te voeren (Key task analysis).
  3. Probleemvelden binnen de functie-uitoefening (door het ontbreken van kennis en vaardigheden) zoals ervaren door beginnend Wikipediaan of door andere betrokkenen (Problem centred analysis).
  4. Startkwalificaties, ‘basisgedrag’ of ‘competenties’ om breed inzetbaar te kunnen starten (Core analysis).

Voor het analyseren van het gedrag (of de taken) van een beginnend Wikipediaan focussen we op probleemvelden en op essentieel gedrag. Een aantal probleemgebieden kwam al naar voren uit de opleidingsnoodzaak (stap 1) en zijn opgenomen in het hoofdleerdoel. Door deze probleemgebieden hier verder te analyseren en er leerdoelen aan te koppelen in stap 4, verkleinen we de kans dat nieuwe bewerkers stoppen vanwege deze 'knelpunten'. Daarnaast is het zinvol om ook te kijken naar essentieel gedrag om taken naar behoren uit te voeren.

Analysetechniek

Joseph Kessels [4] beschrijft tien technieken en adviseert om minimaal twee technieken te combineren bij de analyse. De meest geschikte en voor de hand liggende technieken voor deze analyse zijn:

  • Documentatiestudie (o.a. de snelcursus);
  • Focusgroep (ervaren bewerkers van Wikipedia die op deze pagina willen meedenken over 'gewenst gedrag' van nieuwe bewerkers aan de hand van een aantal vragen);
  • Zelf-het-werk-uitvoeren door de analist (Opleidingskundig stagiair) in de vorm van het werken aan dit ontwerp via een Wiki.

Manier van beschrijven

Een beschrijving van gewenst gedrag bestaat uit[5]: A: Wie laat het gewenste gedrag zien (zie hiervoor stap 2: Audience of doelgroep). B: Het (concreet waarneembaar) gedrag (Behaviour). C: De omstandigheden waarin het gedrag moet worden vertoond (Conditions). D: De mate van bekwaamheid van het gedrag (Degree).

Voorbeeld in onderstaande tabel:

Nr Beginnend Wikipediaan (A) vertoont welk waarneembaar gedrag (B) onder welke omstandigheden (C) in welke mate van bekwaamheid (D)?
1 Gebruikt wiki-code voor tekstopmaak
1.1+ Past de Wikipedia wikisyntax of wiki-code (met uitzondering van tabellen?) correct toe tijdens het bewerken van bestaande pagina's.
1.2+ Maakt gebruik van (door de Wikipedia-gemeenschap geaccepteerde en gefaciliteerde) online en offline hulpbronnen voor wiki-code bij vragen of problemen.
1.3+ Maakt als alternatief voor wiki-code op de juiste wijze gebruik van de 'visual editor'. X

+ kan nog verder worden gespecificeerd of uitgesplitst naar b.v. 1.1.1, 1.2.1, etc.

Referenties

  1. Hoobroeckx, F. & Haak, E. M. (2002). Onderwijskundig ontwerpen: Het ontwerp als basis voor leermiddelenontwikkeling. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, p. 63-64.
  2. Hoobroeckx, F. & Haak, E. M. (2002). Onderwijskundig ontwerpen: Het ontwerp als basis voor leermiddelenontwikkeling. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, p. 64.
  3. Bergenhenegouwen, G.J., Mooijman E.A.M. & Tillema, H.H. (2010). Strategisch opleiden en leren in organisaties. Groningen: Stenfert Kroese, p. 199-200.
  4. Kessels, J. W. M. & Smit, C. A. (2007). Opleidingskunde: Een bedrijfsgerichte benadering van leerprocessen (2e druk). Deventer: Kluwer Bedrijfswetenschappen, p. 65-71.
  5. Hoobroeckx, F. & Haak, E. M. (2002). Onderwijskundig ontwerpen: Het ontwerp als basis voor leermiddelenontwikkeling. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, p. 65.