20070831 Parool

Deze tekst of dit mediabestand is op deze website geplaatst met een beroep op het citaatrecht, en heeft tot doel de geschiedenis van de Wikimedia projecten vast te leggen. Zie ook het mediabeleid.

This image or other media file refers to the quotation law (citaatrecht) in The Netherlands and Belgium. This is not the same as fair use, but probably it can be placed under this license in the United States and other countries with a fair use policy.

Bron: http://www.parool.nl/media/2007/AUG/083107-wikipedia.html

Hoe schoon is Wikipedia nog?

GERT VAN HARSKAMP, KAREN ZANDBERGEN

Internetencyclopedie Wikipedia tart de gevestigde orde. Bedrijven, koninklijk huis en geheime diensten nemen de bron op internet zo serieus dat ze er zelf in rommelen. Hoe betrouwbaar is Wikipedia?

Soms duikt er midden in een artikel van de internetencyclopedie Wikipedia, ineens een bericht op: 'U heeft een ernstig lek in de beveiliging van uw website.' Marjon Bakker moet er altijd om lachen. Dat is namelijk precies onze bedoeling, zegt de secretaris van de Nederlandse afdeling. We hebben helemaal geen beveiliging. De duizenden artikelen die op Wikipedia te vinden zijn, kunnen vanaf iedere computer worden bekeken, geschreven én gewijzigd.

Het zijn niet per se doctorandussen en wetenschappers die de meest geraadpleegde encyclopedie ter wereld maken. Van achter de keukentafel, de computer op kantoor of laptop in de trein schrijven iedere dag 'gewone' Nederlanders mee aan de online pagina's met informatie. Een kleine honderd doen dat zo fanatiek, dat ze er iedere dag uren mee bezig zijn en zich 'moderator' mogen noemen.

De jongste is een scholier van veertien of vijftien, de oudste is ergens in de zestig, weet Bakker. Volgens de schrijvers zelf komen ze uit alle hoeken van de samenleving, met alle politieke sympathieën die er te bedenken zijn. Maar het zijn wel meestal mensen die aardig kunnen schrijven, goed weten waar je informatie vandaan moet halen en logische verbanden kunnen leggen, merkt Bakker.

De verleiding

Wikipedia is een veel geraadpleegde informatiebron. Inmiddels prijken verwijzingen naar Wikipediapagina's bovenaan de lijst in zoekprogramma's op het internet. Wie zoekt naar Shell, ABN Amro of het kabinet, vindt eerst de pagina's van de bedrijven en de overheid zelf, direct gevolgd door de Wikipediasite. Zij hebben er dus alle belang bij om positief uit de bus te komen in de artikelen. De verleiding om de eigen pagina's aan te passen is groot.

Dat prinses Mabel en prins Friso hun digitale geschiedschrijving probeerden aan te passen, bewijst hoe serieus het medium inmiddels wordt genomen. Dat zij hun eigen pagina's veranderden zal het imago van Wikipedia niet schaden, verwacht interactieve-marketingdeskundige Stephan Fellinger. Volgens Fellinger tonen de berichten over manipulatie op Wikipedia juist aan dat de internetencyclopedie erg betrouwbaar is. Dat onjuiste alinea's naar boven komen en eruit worden gehaald, laat zien dat de sociale controle op informatie erg groot is. Wikipedia gaat uit van 'wisdom of the crowd': hoe meer mensen erbij betrokken zijn, hoe groter de controle op fraude.

Misschien wordt er hier nog wel meer gepolderd dan in de politiek, lacht Jan-Bart de Vreede. Hij is bestuurslid van Wikimedia Internationaal, waar de encyclopedie onderdeel van uitmaakt. Er is heel veel discussie over de woordkeus. Het is zo moeilijk om die objectief te krijgen. Dus nemen de pagina's met discussie veel meer ruimte in dan de artikelen zelf.

Op alle mogelijke manier proberen de hobbyisten de encyclopedie 'schoon' te houden. Met speciale programma's speuren ze automatisch verwijzingen naar reclamesites op, en als iemand steeds maar veranderingen terugdraait, grijpen ze in. Alleen als het echt te gortig wordt, bevriezen ze een pagina. Zo kan niemand meer iets veranderen in de pagina's van Beatrix, Rita Verdonk, Pim Fortuyn of Osama bin Laden.

Geen politieagentje spelen

Maar politieagentje willen ze niet spelen. Dat gaat helemaal in tegen de ideologie van Wikipedia: iedereen beschikt over kennis waar iemand anders iets aan kan hebben. En die informatie moet met iedereen, gratis gedeeld kunnen worden. Alleen zo kan de wereldwijde kloof tussen arm en rijk, tussen het niet hebben van kennis, en het toegang hebben tot kennis, worden gedicht, luidt het ideaal.

Dat open systeem maakt het wel mogelijk dat onzin wordt verkocht. Bij de Engelstalige Wikipedia staat daarom boven de artikelen of ze wel of niet genoeg wetenschappelijke bronnen hebben. In Nederland is daar nog geen sprake van, zegt Bakker. Hij ziet het niet als een probleem. Een gewone encyclopedie wordt ook maar gemaakt door een klein groepje wetenschappers met een beperkte kijk op de wereld.

Hoe werkt het?

Wie een artikel wil raadplegen gaat naar nl.wikipedia.org. In het zoekvakje in het midden type je de term in die je zoekt. Met een druk op enter verschijnt de pagina die bij dat woord hoort met feitelijke informatie over het onderwerp. Bovenaan de pagina zijn drie extra tabbladen: overleg, bewerk en geschiedenis. Op de overlegpagina kan iedereen die dat wil suggesties doen voor verbetering van het artikel. Bij bewerk kunnen gebruikers veranderingen in de tekst aanbrengen. Die worden meteen toegevoegd. Je computeradres (IP-adres) wordt wel geregistreerd. Onder het tabblad geschiedenis is te zien hoe de eerdere versies eruitzagen.

Schrappen & krassen

Friso en Mabel hebben vanuit paleis Huis Ten Bosch en Londen het artikel over de relatie tussen Mabel en topcrimineel Klaas Bruinsma veranderd. Zij schrapten het woord 'onjuist', waar stond dat zij 'onvolledige en onjuiste' informatie hadden gegeven over de affaire. (lees Mabel wijzigde Wikipedia-info zelf)
Vanaf een computer van Vrom is een lemma geschrapt waarin stond dat koningin Beatrix aandeelhouder is van ING en ABN Amro.
Shellmedewerkers hebben 1500 keer informatie over hun bedrijf veranderd. Philipsmedewerkers hebben 1200 aanpassingen verricht.
Wikipedia blokkeerde begin augustus tijdelijk alle medewerkers van de publieke omroep, omdat vanaf omroepcomputers 'onjuiste en beledigende' informatie online werd gezet. (lees Wikipedia blokkeerde omroep)